Hilde Van Dyck
Over feiten en fictie rond gewasbeschermingsmiddelen
Ook planten hebben medicijnen nodig
Wij zijn verwend. Gelukkig maar. In de supermarkt ligt altijd voedsel – hoog opgetast. Er is genoeg en het is goedkoop. Het lijkt zó evident dat veel consumenten de voeling met de realiteit verliezen. Die realiteit is dat oogsten moeten slagen en dat doen ze niet vanzelf. Net zoals mensen, kunnen planten ziek worden of ten prooi vallen aan plagen. Dan zijn medicijnen nodig. In landbouwtermen: veilige en doeltreffende gewasbeschermingsmiddelen die pas na een lange en strenge procedure op de markt komen.
Hilde Van Dyck, Head of Development & Registration
Wie aan den lijve ondervindt wat het betekent wanneer een oogst verloren gaat, weet hoe kwetsbaar landbouw kan zijn en kent het belang van duurzame oplossingen om gewassen te beschermen. Zowel de traditionele als de biolandbouw heeft nood aan producten om schadelijke bezoekers en ziekten op veilige afstand te houden. Ook de bioteelt? Jawel. Neem nu de wijnbouwers rond Bordeaux die massaal overschakelen op organische methoden. Zonder het gebruik van koper kunnen ze de boeken dichtdoen, zeggen ze zelf. Is koper dan onschadelijk? Bijlange niet.
Schadelijk of niet schadelijk, het hoge woord is eruit. Het proces van gewasbeschermingsproducten wordt vaak snel gemaakt. Te snel. Met te weinig kennis van zaken en te veel emotionele argumenten. Mogen en moeten we niet bezorgd zijn om onze gezondheid? Natuurlijk, die bezorgdheid delen we en daarom juichen wij de bijzonder strenge wetgeving waaraan al die producten onderworpen worden toe.
Middelen die gewassen beschermen komen niet zomaar op de markt, maar pas na jarenlang grondig en streng gecontroleerd wetenschappelijk onderzoek. Tijdens dat intense proces staan twee vragen centraal: werkt het? En is het veilig?
Van de meer dan 100.000 stoffen waarmee we starten, haalt er slechts 1 de markt. Na 14 jaar. Wat gebeurt er in die tijd?
- We screenen stoffen op hun werking.
- Vinden we een beloftevolle molecule, dan volgen toxicologische testen om effecten te bepalen. De resultaten hiervan worden geëxtrapoleerd naar de mens. We voeren studies uit naar ecotoxicologie en brengen alle mogelijke effecten in het ecosysteem in kaart. Wat zijn de gevolgen voor nuttige insecten, water- en bodemorganismen, vogels…? Hoe diep dringt het product door in de bodem? Hoe snel degradeert het? Die onderzoeken nemen gemakkelijk drie, vier jaar in beslag.
- Met de referentiewaarden uit die research kennen we de gevaareigenschappen van een middel. Elk product is intrinsiek gevaarlijk, anders zou het niet werken. Maar er is een hemelsbreed verschil tussen gevaar en risico. Aardgas is gevaarlijk, want erg explosief. Toch verwarmen we er onze huizen mee omdat leidingen en installaties aan strenge regels voldoen. Het risico op ontploffing is dus klein. Onze risk managers doen net hetzelfde en houden rekening met de blootstelling om het risico te meten.
- Op basis van ons dossier oordeelt de overheid en laat het product (al dan niet) toe. De erkenningsakte vermeldt wat op het etiket moet staan zodat het gewasbeschermingsmiddel veilig kan worden gebruikt.
Hier inzet kader
Rechter en partij?
“Als je je eigen studies aanlevert, dan ben je toch rechter en partij?”, is een vaak gehoorde kritiek. Het lijkt paradoxaal dat we onze eigen gegevens aanleveren, maar natuurlijk doen we niet om het even wat.
Alle proeven gebeuren in onze eigen laboratoria of bij contractfirma’s op basis van ‘goede laboratoriumpraktijken’ (GLP). Het systeem verloopt via wettelijk vastgelegde procedures en is volledig traceerbaar. Elke stap is zorgvuldig beschreven en gedocumenteerd. Met de regelmaat van een klok zijn er controles. De overheid weet hoe streng die audits zijn en kan vertrouwen op de resultaten.
Het zou trouwens ook vreemd zijn mocht de overheid zelf langdurige en dure onderzoeken doen op kosten van de belastingbetaler.
- Onze verantwoordelijkheid stopt daar niet. Met goed gedocumenteerde etiketten die duidelijk zijn voor de gebruiker en de hulp van onze stewardship manager die goede landbouwpraktijken promoot en begeleidt, zorgen we ervoor dat de normen gerespecteerd worden. Wat weinigen weten is dat er intensieve staalnames gebeuren van groenten en fruit voor ze op de markt komen.
Het kan verbazen, maar wij zijn voorstander van het strenge wettelijke kader. Het maakt duidelijk dat gewasbeschermingsproducten niet zomaar op de markt worden gebracht. En dat alle partijen inspanningen leveren om ze duurzaam te gebruiken.